Ingliz tilini o‘rganish bo‘yicha 10 ta maslahat

Mirshohid Ismatov
Саралаш

Ko`pchilik til o`rganuvchilari qanchalik ko`p ingliz tilida so`z yodlasam, yoki gramatika zo`r o`qib tugatib yuborsam zo`r bo`ladi deb o`ylashadi. Ba`zilar o`z ustilarida qattiq ishlab, kunni tunga ulashsa mana shunday natijalarga erishib ketishadi. Ammo oddiy o`rganuvchilarchi? Ular shunchaki alohida darslarga borib kelishadi holos. Yoki bo`lmasam kuniga 1 varoq test yechib qo`yishadi. Bularning bari albatta shaxsiy fikrlarim. Hozir men aynan shu davrgacha o`zim o`rgangan hamda boshqalardan olgan tavsiyalarimni sizlar bilan ham ulashmoqchiman. Albatta bularga yaxshi amal qilsangiz, natija siz kutganingizdan ham ko`ra a`lo bo`ladi.

1 – Turli xil tayyorlov kurslariga boring.

Tayyorlov kurslarining bir afzallik tomoni bor. Eng asosiy foydali tomoni shundaki siz u yerda so`zlarning o`qilishi, gramatik ketma ketliklarni o`rganib olib, so`zlarni yaxshi o`qishni o`rganishingiz, jumlalarni tuzishni o`rganishingiz mumkin bo`ladi. Bundan tashqari u yerda raqobat muhiti bo`ladi. Do`stlaringiz bilan bellasha olasiz. Hamda pul to`layotganingiz uchun sizni dangasaligingiz tutib qolmaydi. Men adashmasam 3- yoki 4-sinfligimda “Ingliz tili bolalar uchun” kitobining rus tilidagi holatini yarimini 3 oylarda tugatganim esimda. Shu joyga qadar 800 dan oshiq so`zlarni yodlaganman. Hozirda esa bularning barchasi foyda bermoqda. Ammo lekin kichik bir fakt. Shundan buyon hali o`quv kurslariga borganimni eslay olmayman.

2 – So`zlarni yangi metodlar yordamida yodlang.

Aslida so`zlarni tarjimasiz, ularning o`xshatishlari bilan yodlagan maqsadga muvofiq. Ammo lekin yangi o`rganuvchilar uchun bu qiyinlik qilishi mumkin.Hamma yangi so`zlarni quyidagi usulda yodlaydi UZB/ENG.Transkripsiya. Shu usldan foydalanib so`zni yodlab, yonini berkitib yana qaytarib yodlashadi. Aslida bunday usulda so`z yodlash unchalik samara bermasligi mumkin. Aynan ushbu usul bilan o`rganuvchi soatiga 10 yoki 20 dona so`z yodlashi mumkin holos. Men hozir sizga kursdoshim bilan foydalanayotgan bir usul haqida aytib o`tmoqchiman. Ushbu usul yordamida soatiga 100-150 dan oshiq so`zlarni be`malol yodlashingiz mumkin bo`ladi. Ya`ni bu so`zlarni boshqa so`zlar bilan eslab qolish metodi. Bu qanday bo`ladi? deysizmi?

Opportunity (oppotyuniti) – imkoniyat: (Oppoq, tyulen) Tasavvur qiling, sizni oppoq tyulen ushlab oldi, so`ng yemoqchi bo`ldi, siz esa undan yemasligini yolvordingiz, so`ng u sizga imkoniyat berdi, ya`ni qo`yib yubordi;

Mana shunga o`xshash va hakazo. Asosan bu metodda siz so`zlarni tanlab olib ularni o`xshatib chiqishingizga to`g`ri keladi. Ammo lekin bunday qilmaslikning ilojisi bor. Ya`ni bu kitob sotib olish. Ya`ni siz *”Life in Progress” tomonidan tayyorlangan “5000 words in a month” deb nomlangan kitobni sotib olishingizga to`g`ri keladi. 

3 – Tarjimalarni esdan chiqaring.

Men piyoda yurishni yaxshi ko`raman. Sababi ko`plab insonlarni ko`raman. Ularning holatidan kelib chiqib to`g`ri xulosalar qabul qilishga harakat qilaman. Ingliz tilini kichik bolalarga o`xshab o`rganishni boshlaganimdan so`ng juda ham e`tiborli bo`lib qoldim. Ya`ni ko`chadagi ko`rgan, yoki jamoat transportidagi onalar yoki buvilarning qizlari, o`g`lilariga qanday qilib so`zlashishni, gapirishni o`rgatishayotganini ko`rib ularni taxlil qila boshladim. Ya`ni aytmoqchimanki tarjima deyarli bizga kerak emas, sababi siz boshqalar bilan gaplashganda hech qachon tarjimalardan foydalanmaysiz. Faqat o`sha tilda fikrlashingiz, o`ylashingiz kerak bo`ladi. Bizning miyyamiz shunday ishlaydi. Ba`zida boshqalar ustimizdan kulib ham qo`yishadi. “Ingliz tilini o`rganayapsanmi?”, – “Ha”, – “Unda ….. so`zning tarjimasi nima bo`ladi?” yoki “manabu nima degani” deb so`rab asabimizni buzib qo`yishadi. Aslida bundaylarga ham e`tibor qaratmaslik kerak hamda ingliz tiliga o`rganiladigan fan sifatida emas balki ko`kikma sifatida qarash kerak. Fikrlar olasizmi, ingliz tilida boshqalarni tushunasizmi? unda shuning o`zi sizga yetib ortadi. Boshlanishiga tarjimasiga e`tibor bermay gaplar tuzing, audio holatida yozib olib qayta eshiting, sekin sekin barchasi to`g`rilanib ketadi.

4 – Mobil dasturlardan foydalaning.

Mobil dasturlarning afzallik tomonlari shundan iboratki, ko`plab ma`lumotlarni o`zida jamlay oladi hamda kitoblardan bir necha barobar qiziqroq o`rganasiz. Misol uchun Learn English Vocablulary – 6,000 words dasturi orqali so`zlarni rasmi bilan solishtirib yodlashingiz mumkin bo`ladi. Bundan tashqari Speedy English degan dasturni maslahat bergan bo`lar edim. So`zlarni kelishtirishni, aytilishini hamda sodda usullar bilan grammatikani o`rganishingiz mumkin bo`ladi.

5 – Maqsad bilan o`rganing.

Agarsa siz ingliz tilini (umuman olganda boshqa tillarni ham) aniq bir maqsad bilan o`rgansangiz, o`ylagan natijangizga tezroq erishasiz. Sababi bu yo`ldan sizni hech nima qaytara olmaydi. Hamda ushbu maqsad kunlik tarzga aylanadi. Maqsad qanday bo`lishi mumkinligi haqida o`ylanayapsizmi? Til o`rganishdagi maqsad quyidagicha bo`lishi mumkin: Men agarda ingliz tilini o`rgansam mana shu kitoblarni o`qiy olishim mumkin. Agarda men ingliz tilini o`rgansam boshqalar ham meni tushuna oladi, ular bilan bemalol suxbatlasha olishim mumkin, va hakazolarni misol qilib aytish mumkin.

6 – Hayotingizning bir bo`lagiga aylantiring.

Ushbu jarayon shunday bo`lsinki hattoki hayotingizning bir bo`lagi. Yoki bo`lmasam butun qismi bo`lsin. O`rganganlaringiz bo`yicha o`zingizga savollar bering, yo`llarda yurganda gaplar tuzib tahlil qilib ko`ring. Do`konga kirayotganda ingliz tilidagi jumlalarni tuzing (sotuvchi bilan gaplasha olmasangiz ham). Bundan tashqari pullarni yoki shunga o`xshash narsalarni ingliz tilida sanang. Qisqaroq qilib aytganda ovqatlanish va uxlash kabi odatlar safiga buni ham qo`shing.

7 – Ko`proq yozing.

Har kunlik o`rgangan yangi so`zlaringizdan, jumlalaringizdan foydalanib kichik kundaliklar yozing. Bu siz uchun juda ham foydali bo`ladi. Sababi fikrlashingiz, o`ylashingiz ancha rivojlanadi. Keyinchalik yozganlaringizni o`qituvchingizga ko`rsatib xatolaringizni aniqlab olsangiz ham bo`ladi. Agarda siz bilan til o`rganayotgan do`stingiz bo`lsa u bilan ham ingliz tilida xabarlar almashsangiz ham bo`ladi. Bu narsa sizning aynan o`sha tilda fikrlash hamda o`ylash qobilyatini rivojlantirishga katta yordam bo`ladi.

8 – Musiqa tinglang.

Ko`plab so`zlarni ancha tushuna oladigan bo`lganingizdan keyin musiqalar tinglashni boshlasangiz bo`ladi. Boshlanishiga sodda hamda sekin aytilgan musiqalarni eshitib uni tushunishga harakat qiling. Ilojisi bo`lsa yozing ham. Musiqa tugagandan so`ng internetdan musiqaning matnini qidirib o`zingiz yozgan so`zlar bilan solishtirib ko`ring. Bu har tomonlama sizga foydali bo`ladi. Musiqa tinglashdagi eng qiziqarli voqea bu siz biladigan so`zlar musiqada yanrasa va siz uni tushunib kulib qo`ysangiz ajoyib hissiyot bo`ladi 😌

9 – Oldin so`zlashuv, keyin grammatika.

Maqolaning boshida tilni bolalardek o`rganish haqida biroz gapirib o`tgan edim. Yaqinda aynan shu haqda ham maqola tayyorlayman. Oldin so`zlashishni, fikrlashni o`rganish jarayoni keyinchalik grammatikani o`rganishda qiyinchiliklar tug`dirmaydi. Sababi siz o`sha tilni bilasiz, hamda tushuna olasiz. Oddiygina kichina bolalarni misol qilib olsak. Tasavvur qilib ko`ring 1-2 yoshlik bolaning qo`lida o`z ona tilisining grammatik kitobi. Grammatika orqali til o`rganayapti. Bu aqlga sig`mas narsa. Siz yaxshi fikrlashni, o`ylashni hamda tushunishni o`rganib olganingizdan so`ng bemalol grammatikani o`rganishni boshlasangiz bo`ladi.

10 – Haqiqiy inglizlar bilan suxbatlashing.

Ushbu maslahatni o`qib turib “Endi haqiqiy inglizlarni qayerdan topaman?” deb o`ylanayapsizmi? Buning qiyin joyi yo`q, turistlar ham kerak emas. Men bundan bir necha hafta oldin aynan ushbu maslahatga oid kichik blog yozgan edim. Ushbu maqolani bu yerda o`qishingiz mumkin.

Faqat ingliz bo`lishi shart emas. Ushbu tilda gaplasha oladigan odam bo`lsa ham siz uchun ajoyib suxbat bo`ladi. Keyinchalik o`zingiz bilan o`zingiz suxbatlashishni o`rganib ingliz tilida savollar tuzib o`zingiz javob bera boshlaysiz.

Qo`shimcha maslahatlar!

Tilni hech qachon faqatgina bir narsa uchun o`rganib qo`ymang. Misol uchun IELTS yoki TOEFL va shunga o`xshash narsalar uchun. Agarda siz shunday qilayotgan bo`lsangiz unda bu siz uchun emas aynan o`sha narsa uchun bo`lib qoladi va ularga erishganingizdan so`ng bu narsalar qolib ketaverasi. Shuning uchun maqsadni yaxshi qilib, qattiq harakat qilib ushbu tilni hayot bilan birga chambar chast bog`lash kerak.

Bundan tashqari yodlangan so`zlarni takrorlashni ajoyib usulini o`rgatmoqchi edim. “5000 words in a moth” kitobida bir usul bor, ya`ni bu TARNADO uslubi. Bu usulda yozilgan so`zlarni tarjimasini yoki ma`nosini yopib olib takrorlashingiz kerak bo`ladi. Agarda biror bir so`zni topa olmasangiz oldiga nuqta qo`yasiz, keyin yana takrorlaysiz. Shu holat takrorlanaveradi. Biz ushbu usulni yana ham soddalashtirdik. Bunda siz oddiygina qaydlar uchun qog`ozlardan foydalanishingiz kerak bo`ladi. Qog`ozning bir tomoniga inglizcha so`z yozsangiz bir tomoniga o`zbekchasini yoki izohini yozishingiz mumkin. Keyin yozilgan 100-200 ta so`zni xonaga sochib yuborasiz. Aynan ushbu vaqtda so`zlar har xil bo`lib polga tushadi. Qaysidur tomoni o`zbekchada, qaysiduri esa ingliz tilida. Keyin sekin astalik so`zlarni qo`lingizga olib qaysi tomoni turgan bo`lsa uni tarjimasini aytib qo`lingizga yig`ib boraverasiz. Tushunmagan so`zingizni esa orqaga otib yuborasiz. Meni aytdi dersiz, aynan ushbu usul sizga juda katta yordam beradi.

Shu o`rinda yana bir gap. Tilni qanday maqsadda o`rganishingizdan qat`iy nazar, dunyoda juda ham ko`plab imkoniyatlar mavjud. U qanday bo`lishidan qat`iy nazar, hoh biznes, ta`lim va hakazo. Deyarli ularning barchasi ingliz tilida. Siz aynan o`sha narsalarga erishaman degan maqsad bilan harakat qilsangiz, albatta o`ylagan maqsadingizga erishasiz.

Omad. 😌😌

3.42 / 23

  • Ҳакамлар баҳоси
    3.42 / 23
  • Блогерлар баҳоси
    4.14 / 4
  • Муштарийлар баҳоси
    4.35 / 4

Ушбу блогпост учун овоз бериш муддати тугаган

4 Бахтиёр Шералиев 18/04/2018

Ingliz tilini o’rganuvchilar uchun yaxshi maslahatlar berilgan. Muallifning shaxsiy fikrlari mavjud, lekin blogpost matni kuchli tahrirga muhtoj. 30 ta imloviy va punktuativ xatolarni qayd etdim.

4 Мақсуд Саломов 24/04/2018
3 Давронбек Тожиалиев 24/04/2018
3.5 Қаҳрамон Асланов 26/04/2018
3 Олимжон Солижон ўғли 26/04/2018
3 Мансур Тангишов 30/04/2018

Блогпостларнинг айнан шундай турлари, яъни қайсидир маълумотларни энг яхшилари ёки энг муҳим нечтадир сонини ўзида қамраб олган турлари ҳозирги кунда кенг тарқалган. Муаллиф ўзининг фикрини ўз тажрибалари ва бошқа ерларда келтирилган усулларни қайд этган ҳолда билдирган. Мавзу ғояси оригинал эмас, шу жиҳатдан шу сингари маълумотларни ўқувчи бошқа ресурслардан ҳам топа олади. Бошқа шунга ўхшаш блогпостлардан устун туриши ва ўқимишли қилиш учун бу сингари лонгридларни нисбатан қизиқарлироқ, қўшимча қизиқарли фактларни қўшган ҳолда, имкон қадар мавзуга оид расмлардан фойдаланган ҳолда ёзилса мақсадга мувофиқ бўлар эди. Хулоса қисмида ўқувчиларни айнан ушбу маслаҳатлардан фойдаланишга кўпроқ ундовчи сўзлардан фойдаланилса блог янада қизиқарли бўлар эди.

2.5 Расул Кушербаев 30/04/2018
4 Тўлқин Юсупов 05/05/2018
3.5 Музаффар Назаров 13/05/2018
3 Саид-Абдулазиз Юсупов 16/05/2018
4 Шерзод Шерматов 16/05/2018
4 Маҳсуджон Асқаров 18/05/2018
3.5 Нигора Умарова 19/05/2018
3 Иноят Садикова 19/05/2018
3 Беҳзод Қобулов 20/05/2018

Буни билардик. Янгилик кутгандик...

4.5 Умид Гафуров 20/05/2018
4 Ботиржон Шерматов 20/05/2018
3.5 Абдумалик Носиров 20/05/2018
4.5 Нодир Закиров 21/05/2018
4 Мубашшир Аҳмад 21/05/2018
3 Уйғун Ғафуров 21/05/2018
4 Адҳам Отажонов 21/05/2018
3.5 Шунқор Чориев 21/05/2018
Фикр билдириш учун рўйхатдан ўтинг
3 та фикр