Ko`pchilik til o`rganuvchilari qanchalik ko`p ingliz tilida so`z yodlasam, yoki gramatika zo`r o`qib tugatib yuborsam zo`r bo`ladi deb o`ylashadi. Ba`zilar o`z ustilarida qattiq ishlab, kunni tunga ulashsa mana shunday natijalarga erishib ketishadi. Ammo oddiy o`rganuvchilarchi? Ular shunchaki alohida darslarga borib kelishadi holos. Yoki bo`lmasam kuniga 1 varoq test yechib qo`yishadi. Bularning bari albatta shaxsiy fikrlarim. Hozir men aynan shu davrgacha o`zim o`rgangan hamda boshqalardan olgan tavsiyalarimni sizlar bilan ham ulashmoqchiman. Albatta bularga yaxshi amal qilsangiz, natija siz kutganingizdan ham ko`ra a`lo bo`ladi.
1 – Turli xil tayyorlov kurslariga boring.
Tayyorlov kurslarining bir afzallik tomoni bor. Eng asosiy foydali tomoni shundaki siz u yerda so`zlarning o`qilishi, gramatik ketma ketliklarni o`rganib olib, so`zlarni yaxshi o`qishni o`rganishingiz, jumlalarni tuzishni o`rganishingiz mumkin bo`ladi. Bundan tashqari u yerda raqobat muhiti bo`ladi. Do`stlaringiz bilan bellasha olasiz. Hamda pul to`layotganingiz uchun sizni dangasaligingiz tutib qolmaydi. Men adashmasam 3- yoki 4-sinfligimda “Ingliz tili bolalar uchun” kitobining rus tilidagi holatini yarimini 3 oylarda tugatganim esimda. Shu joyga qadar 800 dan oshiq so`zlarni yodlaganman. Hozirda esa bularning barchasi foyda bermoqda. Ammo lekin kichik bir fakt. Shundan buyon hali o`quv kurslariga borganimni eslay olmayman.
2 – So`zlarni yangi metodlar yordamida yodlang.
Aslida so`zlarni tarjimasiz, ularning o`xshatishlari bilan yodlagan maqsadga muvofiq. Ammo lekin yangi o`rganuvchilar uchun bu qiyinlik qilishi mumkin.Hamma yangi so`zlarni quyidagi usulda yodlaydi UZB/ENG.Transkripsiya. Shu usldan foydalanib so`zni yodlab, yonini berkitib yana qaytarib yodlashadi. Aslida bunday usulda so`z yodlash unchalik samara bermasligi mumkin. Aynan ushbu usul bilan o`rganuvchi soatiga 10 yoki 20 dona so`z yodlashi mumkin holos. Men hozir sizga kursdoshim bilan foydalanayotgan bir usul haqida aytib o`tmoqchiman. Ushbu usul yordamida soatiga 100-150 dan oshiq so`zlarni be`malol yodlashingiz mumkin bo`ladi. Ya`ni bu so`zlarni boshqa so`zlar bilan eslab qolish metodi. Bu qanday bo`ladi? deysizmi?
Opportunity (oppotyuniti) – imkoniyat: (Oppoq, tyulen) Tasavvur qiling, sizni oppoq tyulen ushlab oldi, so`ng yemoqchi bo`ldi, siz esa undan yemasligini yolvordingiz, so`ng u sizga imkoniyat berdi, ya`ni qo`yib yubordi;
Mana shunga o`xshash va hakazo. Asosan bu metodda siz so`zlarni tanlab olib ularni o`xshatib chiqishingizga to`g`ri keladi. Ammo lekin bunday qilmaslikning ilojisi bor. Ya`ni bu kitob sotib olish. Ya`ni siz *”Life in Progress” tomonidan tayyorlangan “5000 words in a month” deb nomlangan kitobni sotib olishingizga to`g`ri keladi.
3 – Tarjimalarni esdan chiqaring.
Men piyoda yurishni yaxshi ko`raman. Sababi ko`plab insonlarni ko`raman. Ularning holatidan kelib chiqib to`g`ri xulosalar qabul qilishga harakat qilaman. Ingliz tilini kichik bolalarga o`xshab o`rganishni boshlaganimdan so`ng juda ham e`tiborli bo`lib qoldim. Ya`ni ko`chadagi ko`rgan, yoki jamoat transportidagi onalar yoki buvilarning qizlari, o`g`lilariga qanday qilib so`zlashishni, gapirishni o`rgatishayotganini ko`rib ularni taxlil qila boshladim. Ya`ni aytmoqchimanki tarjima deyarli bizga kerak emas, sababi siz boshqalar bilan gaplashganda hech qachon tarjimalardan foydalanmaysiz. Faqat o`sha tilda fikrlashingiz, o`ylashingiz kerak bo`ladi. Bizning miyyamiz shunday ishlaydi. Ba`zida boshqalar ustimizdan kulib ham qo`yishadi. “Ingliz tilini o`rganayapsanmi?”, – “Ha”, – “Unda ….. so`zning tarjimasi nima bo`ladi?” yoki “manabu nima degani” deb so`rab asabimizni buzib qo`yishadi. Aslida bundaylarga ham e`tibor qaratmaslik kerak hamda ingliz tiliga o`rganiladigan fan sifatida emas balki ko`kikma sifatida qarash kerak. Fikrlar olasizmi, ingliz tilida boshqalarni tushunasizmi? unda shuning o`zi sizga yetib ortadi. Boshlanishiga tarjimasiga e`tibor bermay gaplar tuzing, audio holatida yozib olib qayta eshiting, sekin sekin barchasi to`g`rilanib ketadi.
4 – Mobil dasturlardan foydalaning.
Mobil dasturlarning afzallik tomonlari shundan iboratki, ko`plab ma`lumotlarni o`zida jamlay oladi hamda kitoblardan bir necha barobar qiziqroq o`rganasiz. Misol uchun Learn English Vocablulary – 6,000 words dasturi orqali so`zlarni rasmi bilan solishtirib yodlashingiz mumkin bo`ladi. Bundan tashqari Speedy English degan dasturni maslahat bergan bo`lar edim. So`zlarni kelishtirishni, aytilishini hamda sodda usullar bilan grammatikani o`rganishingiz mumkin bo`ladi.
5 – Maqsad bilan o`rganing.
Agarsa siz ingliz tilini (umuman olganda boshqa tillarni ham) aniq bir maqsad bilan o`rgansangiz, o`ylagan natijangizga tezroq erishasiz. Sababi bu yo`ldan sizni hech nima qaytara olmaydi. Hamda ushbu maqsad kunlik tarzga aylanadi. Maqsad qanday bo`lishi mumkinligi haqida o`ylanayapsizmi? Til o`rganishdagi maqsad quyidagicha bo`lishi mumkin: Men agarda ingliz tilini o`rgansam mana shu kitoblarni o`qiy olishim mumkin. Agarda men ingliz tilini o`rgansam boshqalar ham meni tushuna oladi, ular bilan bemalol suxbatlasha olishim mumkin, va hakazolarni misol qilib aytish mumkin.
6 – Hayotingizning bir bo`lagiga aylantiring.
Ushbu jarayon shunday bo`lsinki hattoki hayotingizning bir bo`lagi. Yoki bo`lmasam butun qismi bo`lsin. O`rganganlaringiz bo`yicha o`zingizga savollar bering, yo`llarda yurganda gaplar tuzib tahlil qilib ko`ring. Do`konga kirayotganda ingliz tilidagi jumlalarni tuzing (sotuvchi bilan gaplasha olmasangiz ham). Bundan tashqari pullarni yoki shunga o`xshash narsalarni ingliz tilida sanang. Qisqaroq qilib aytganda ovqatlanish va uxlash kabi odatlar safiga buni ham qo`shing.
7 – Ko`proq yozing.
Har kunlik o`rgangan yangi so`zlaringizdan, jumlalaringizdan foydalanib kichik kundaliklar yozing. Bu siz uchun juda ham foydali bo`ladi. Sababi fikrlashingiz, o`ylashingiz ancha rivojlanadi. Keyinchalik yozganlaringizni o`qituvchingizga ko`rsatib xatolaringizni aniqlab olsangiz ham bo`ladi. Agarda siz bilan til o`rganayotgan do`stingiz bo`lsa u bilan ham ingliz tilida xabarlar almashsangiz ham bo`ladi. Bu narsa sizning aynan o`sha tilda fikrlash hamda o`ylash qobilyatini rivojlantirishga katta yordam bo`ladi.
8 – Musiqa tinglang.
Ko`plab so`zlarni ancha tushuna oladigan bo`lganingizdan keyin musiqalar tinglashni boshlasangiz bo`ladi. Boshlanishiga sodda hamda sekin aytilgan musiqalarni eshitib uni tushunishga harakat qiling. Ilojisi bo`lsa yozing ham. Musiqa tugagandan so`ng internetdan musiqaning matnini qidirib o`zingiz yozgan so`zlar bilan solishtirib ko`ring. Bu har tomonlama sizga foydali bo`ladi. Musiqa tinglashdagi eng qiziqarli voqea bu siz biladigan so`zlar musiqada yanrasa va siz uni tushunib kulib qo`ysangiz ajoyib hissiyot bo`ladi 😌
9 – Oldin so`zlashuv, keyin grammatika.
Maqolaning boshida tilni bolalardek o`rganish haqida biroz gapirib o`tgan edim. Yaqinda aynan shu haqda ham maqola tayyorlayman. Oldin so`zlashishni, fikrlashni o`rganish jarayoni keyinchalik grammatikani o`rganishda qiyinchiliklar tug`dirmaydi. Sababi siz o`sha tilni bilasiz, hamda tushuna olasiz. Oddiygina kichina bolalarni misol qilib olsak. Tasavvur qilib ko`ring 1-2 yoshlik bolaning qo`lida o`z ona tilisining grammatik kitobi. Grammatika orqali til o`rganayapti. Bu aqlga sig`mas narsa. Siz yaxshi fikrlashni, o`ylashni hamda tushunishni o`rganib olganingizdan so`ng bemalol grammatikani o`rganishni boshlasangiz bo`ladi.
10 – Haqiqiy inglizlar bilan suxbatlashing.
Ushbu maslahatni o`qib turib “Endi haqiqiy inglizlarni qayerdan topaman?” deb o`ylanayapsizmi? Buning qiyin joyi yo`q, turistlar ham kerak emas. Men bundan bir necha hafta oldin aynan ushbu maslahatga oid kichik blog yozgan edim. Ushbu maqolani bu yerda o`qishingiz mumkin.
Faqat ingliz bo`lishi shart emas. Ushbu tilda gaplasha oladigan odam bo`lsa ham siz uchun ajoyib suxbat bo`ladi. Keyinchalik o`zingiz bilan o`zingiz suxbatlashishni o`rganib ingliz tilida savollar tuzib o`zingiz javob bera boshlaysiz.
Qo`shimcha maslahatlar!
Tilni hech qachon faqatgina bir narsa uchun o`rganib qo`ymang. Misol uchun IELTS yoki TOEFL va shunga o`xshash narsalar uchun. Agarda siz shunday qilayotgan bo`lsangiz unda bu siz uchun emas aynan o`sha narsa uchun bo`lib qoladi va ularga erishganingizdan so`ng bu narsalar qolib ketaverasi. Shuning uchun maqsadni yaxshi qilib, qattiq harakat qilib ushbu tilni hayot bilan birga chambar chast bog`lash kerak.
Bundan tashqari yodlangan so`zlarni takrorlashni ajoyib usulini o`rgatmoqchi edim. “5000 words in a moth” kitobida bir usul bor, ya`ni bu TARNADO uslubi. Bu usulda yozilgan so`zlarni tarjimasini yoki ma`nosini yopib olib takrorlashingiz kerak bo`ladi. Agarda biror bir so`zni topa olmasangiz oldiga nuqta qo`yasiz, keyin yana takrorlaysiz. Shu holat takrorlanaveradi. Biz ushbu usulni yana ham soddalashtirdik. Bunda siz oddiygina qaydlar uchun qog`ozlardan foydalanishingiz kerak bo`ladi. Qog`ozning bir tomoniga inglizcha so`z yozsangiz bir tomoniga o`zbekchasini yoki izohini yozishingiz mumkin. Keyin yozilgan 100-200 ta so`zni xonaga sochib yuborasiz. Aynan ushbu vaqtda so`zlar har xil bo`lib polga tushadi. Qaysidur tomoni o`zbekchada, qaysiduri esa ingliz tilida. Keyin sekin astalik so`zlarni qo`lingizga olib qaysi tomoni turgan bo`lsa uni tarjimasini aytib qo`lingizga yig`ib boraverasiz. Tushunmagan so`zingizni esa orqaga otib yuborasiz. Meni aytdi dersiz, aynan ushbu usul sizga juda katta yordam beradi.
Shu o`rinda yana bir gap. Tilni qanday maqsadda o`rganishingizdan qat`iy nazar, dunyoda juda ham ko`plab imkoniyatlar mavjud. U qanday bo`lishidan qat`iy nazar, hoh biznes, ta`lim va hakazo. Deyarli ularning barchasi ingliz tilida. Siz aynan o`sha narsalarga erishaman degan maqsad bilan harakat qilsangiz, albatta o`ylagan maqsadingizga erishasiz.
Omad. 😌😌
Фикр билдириш учун рўйхатдан ўтинг
3 та фикр